Chắc hẳn bạn cũng đã thấy khá nhiều cảnh phim khi thân chủ nằm trên một cái ghế dài và kể về vấn đề của mình cho nhà trị liệu. Những cảnh này có thể làm nhiều người hiểu lầm rằng trị liệu tâm lý chẳng khác gì việc bạn chia sẻ lo lắng của mình với bạn bè hoặc người thân. Từ đó khiến cho một vài người nghĩ rằng việc tìm đến nhà trị liệu là không cần thiết. 

Lắng nghe là một kỹ năng cần thiết và hữu ích trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ có ý nghĩa và lành mạnh. Khi người thân hoặc bạn bè chúng ta trải qua những thời gian khó khăn, ai cũng muốn có thể giúp đỡ và phần nào đó giảm bớt gánh nặng trong cuộc sống hàng ngày cho họ. Việc có thể tạo ra một không gian thoải mái, an toàn để họ có thể chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc chắc chắn sẽ giúp họ cảm thấy nhẹ nhõm, thoải mái hơn để có thể tiếp tục đối đầu và vượt qua những khó khăn

Cô đơn là một trạng thái tinh thần phức tạp, khiến con người cảm thấy trống trải, lạc lõng, đơn độc, bị cô lập, hoặc bị ngắt kết nối với xã hội một cách không mong muốn. Những người cô đơn thường khao khát kết nối với người khác, nhưng trạng thái tâm trí của họ khiến việc hình thành kết nối với người khác trở nên khó khăn hơn. Cô đơn có thể hiện hữu và được cảm nhận ngay cả khi có nhiều người xung quanh trong công việc, cuộc sống.

Duy trì và phát triển một mối quan hệ lãng mạn là một điều không hề dễ dàng với bất kỳ ai. Nếu bạn đang ở trong một mối quan hệ lãng mạn với ai đó có các khó khăn hay rối loạn tâm lý, điều này có thể trở nên khó khăn và căng thẳng hơn rất nhiều. Trong một mối quan hệ như vậy, đôi lúc có thể bạn sẽ cảm thấy như có người thứ ba, luôn đem tới cho bạn những cảm giác hoài nghi và sự không chắc chắn. Để các khó khăn tâm lý không trở thành người thứ ba trong mối quan hệ của bạn, việc tìm hiểu về chúng, về những ảnh hưởng của chúng tới mối quan hệ của bạn cũng như những điều bạn có thể làm để giúp đỡ đối phương là những điều rất cần thiết.

Có thể nhiều người nghĩ rằng một khi mình đã quên đi chuyện buồn gì đó, thì nghĩa rằng ta đã lành lặn từ tổn thương ấy. Nhưng theo cách hiểu của mình, việc tạm lãng quên thường ám chỉ rằng ta chưa thể đối mặt với tổn thương mà nhét nó vào một chiếc hộp nào đó và cất sâu thật sâu trong hộc tủ của ý thức.

Tuy Tarot là một chủ đề không mới, việc “chọn tụ” (lựa chọn một trong những tụ bài được định sẵn trong 1 video hay hình ảnh nhằm trả lời một câu hỏi bất kỳ) qua những video trải bài Tarot online trên Youtube đã dần trở thành một hiện tượng trong cộng đồng mạng, đặc biệt là Gen Z. Khác với trải nghiệm xem bài Tarot cá nhân, những video này được gọi là “trải bài chung” - chúng dành cho bất kỳ ai vào xem, không chuyên biệt cho bất kỳ cá nhân nào. Cũng bởi thế mà ở đầu mỗi video, tất cả các Tarot reader (người đọc bài) đều có một câu lưu ý chung (disclaimer): “Đây là trải bài chung nên hãy chỉ nhận thông điệp liên quan đến mình”. 

Vậy bạn thì thuộc nhóm nào khi bắt gặp các nội dung “chọn tụ”: háo hức bấm ngay video để xem; hay tặc lưỡi, tỏ ra khó hiểu và lướt qua?

Đồ bơi trắng một mảnh. Biển. đi dạo. Tiệm bán quần áo. Chìm. Không biết bơi. Bạn chồng vớt mình. Anh sếp và chị sếp. Con mèo bay thẳng vào đại dương. Chìm. Mình cứu con mèo. Không biết bơi.

Tên giấc mơ: “Lần đầu mém chết đuối”

Đoạn văn trên trích từ quyển nhật ký mình bắt đầu viết lại gần như mỗi ngày kể từ mùa hè năm nay, sau cả năm trời bỏ lửng. 2020 đối với mình là một năm của những tin tức chóng mặt, dồn dập, lo lắng, căng thẳng, mất kiểm soát, chán chường và thất vọng.

H sinh ra trong một gia đình đông con. Do ba mẹ của H phải đi làm ăn xa, nên từ khi sinh ra, H đã ở với ông nội và bác. Mọi người trong nhà đều rất thương yêu H. Chị ruột của H và các anh chị họ - con của bác cũng rất yêu quý H. H là con gái nhưng lại thích chơi đá bóng với các anh họ. Cuộc sống của H dường như êm đẹp, cho đến khi H khoảng 5 tuổi, một người hàng xóm qua chơi nhà, nhìn H một lúc lâu rồi nói: “Con bé này chẳng giống ai nhỉ? Có thật nó là con cháu trong nhà này không, hay chỉ là đứa con lượm được ở đâu đó về cho chị nó chơi?”. H thật sự sửng sốt khi nghe câu nói đó. H bắt đầu để ý nhìn các anh chị em trong nhà. H chợt nhận ra, các anh chị em của H đều giống ông nội H, còn H thì không, nhưng H thầm nghĩ có lẽ H giống mẹ.

Lần đầu tiên mình biết đến khái niệm “tự tử” là khi mình 21 tuổi. Trong một cuộc điện thoại về nhà, ba mẹ bảo rằng một người em họ của mình đã qua đời vì em lựa chọn kết thúc cuộc sống của chính mình. Người em họ đó từng rất thân thiết với mình những năm thiếu thời. Từ khi em cùng gia đình định cư nước ngoài, mình hoàn toàn không còn liên lạc với em nữa. Những năm tháng đó, điều gì xảy ra khiến cho em chọn cách này để được tự do? Mình mãi mãi không thể nào biết được. Nhưng cũng vì thế, mình đã dần thường xuyên nghĩ đến “cái chết”, không phải vì muốn thực hiện, mà vì muốn hiểu điều gì khiến những người thế hệ Millennials có những suy nghĩ về việc “muốn chấm dứt sự tồn tại của bản thân”?

Những bộ phim kinh dị về đề tài tâm lý được sản xuất và công chiếu ngày càng nhiều đang dần ảnh hưởng đến nhận thức của mỗi người trong thực tế. Sự miêu tả không chính xác và mang tính chất kỳ thị này có thể góp phần khiến cộng đồng có những góc nhìn, quan điểm sai lệch và gây bất lợi cho những người đang thật sự phải đối mặt với vấn đề về sức khỏe tâm lý. Ở bài viết này mình sẽ đề cập đến một trong những rối loạn tâm lý ít được hiểu đúng đắn nhất qua phim điện ảnh – rối loạn phân ly nhân dạng, thông qua 4 bộ phim tiêu biểu trong vòng 25 năm trở lại đây: Fight club (1999), Identity (2003), Split (2016) và Glass (2019).

Thời trung học, một người rất quan trọng đối với tôi đột ngột qua đời. Tuy đây không phải là lần đầu tiên tôi phải đối mặt với một sự mất mát lớn, nó là lần đầu tiên tôi bị sốc đến thế. Tôi nhớ sau khi biết tin về Minh*, cả ngày tôi cảm thấy như thể tâm trí tôi bị tách rời khỏi cơ thể. Người tôi tê dại và như thể mọi cử động không còn là của chính mình nữa. Màu sắc của mọi thứ và mọi người xung quanh bỗng phai thành một màu xám xịt và những giọng nói quanh tôi như bị nén lại. Sau cú sốc, tôi mất cảm giác thèm ăn, không muốn dành thời gian cho gia đình, và không còn sức cho các hoạt động đơn giản thường ngày. Tôi dành thời gian nghĩ đi nghĩ lại những điều mà tôi ước mình đã làm khác đi. Tôi cảm thấy có lỗi vì mình còn sống, vì có thể tận hưởng những thứ mà Minh không còn cơ hội thể tận hưởng, và vì không nhận ra Minh lúc đó đã đang đau buồn và cần sự an ủi.

Men Explain Things to Me (2014) tập hợp chín bài tiểu luận được tác giả Solnit xuất bản vào những mốc thời gian khác nhau trong suốt bảy năm (2008-2014). Chín chương sách, mỗi chương lật mở một tấm màn nhức nhối xoáy sâu vào sự bất bình đẳng giới tràn lan trong từng căn nhà và ngõ ngách của thể chế Mỹ. Nơi đây, phong trào đấu tranh cho quyền bình đẳng cho nữ giới đã diễn ra không ngừng nghỉ suốt hơn 100 năm qua và vẫn chưa có hồi kết (Chương 2: Cuộc chiến dai dẳng nhất) [3]. Bạo lực, đe dọa mạng sống, bắt nạt trực tuyến, hiếp dâm, cưỡng dâm, quấy rối tình dục, khinh thường, hạ bệ nhân phẩm, phớt lờ lời kêu cứu, vu khống, đổ lỗi cho chính nạn nhân, và các tệ nạn khác vẫn tiếp tục đàn áp nữ giới tại một đất nước mà nền giáo dục và kinh tế dẫn đầu thế giới.

Trong những năm sau đó, mình đã hướng tới tư tưởng quan tâm đến người khác nhiều hơn, mà không hề biết rằng mình làm việc đó bằng cách tự hạ thấp bản thân. “Nếu mình ghét bản thân, mình sẽ đối xử với người khác tốt hơn”. Đó là tư duy vô thức của mình. Ngoài sự thiếu tự tin vốn có do trầm cảm gây ra, điều này còn ảnh hưởng tới việc mình nhìn nhận giá trị bản thân và sự xuất hiện thường xuyên của những bất an, sợ hãi, lo lắng, suy nghĩ quá độ và tiêu cực khác về bản thân. Điều này kéo dài trong suốt những năm đại học của mình sau khi đã rời Washington DC.

Mình bắt đầu tự hỏi về giá trị bản thân. Mình tự hỏi tại sao mọi người không thích trò chuyện hay đi chơi cùng mình. Sau cùng mình đã kết luận rằng bản thân mình là người xấu mà không ai muốn. Dần dần mình bắt đầu tin rằng không có ai quan tâm đến mình cả. Sự cô đơn khiến mình chìm sâu vào trầm cảm, mình bị kẹt vào vòng tròn của việc đi học và nhốt bản thân trong phòng khi về đến nhà. Điều đó đã vắt kiệt động lực của mình, và mình sống ngày qua ngày cố gắng tìm kiếm mục đích sống để tiếp tục. Những điều duy nhất có thể giúp mình vui vẻ đó là K-pop và thi thoảng chơi game với bạn bè ở xa. Mình đã không nói với gia đình và bạn bè về vấn đề của bản thân bởi vì mình không còn tin vào giá trị của bản thân và nghĩ rằng việc tìm kiếm sự trợ giúp từ người khác là làm phiền họ, và họ sẽ không đủ quan tâm để giúp

Thực tế là, ngay cả với một ai đó xem chừng như đã vượt qua giai đoạn trầm cảm, không có một con đường nào chắc chắn dẫn tới những kết luận tích cực và tốt đẹp. Hành trình đi cùng với sức khoẻ tâm lý của bản thân không hứa hẹn một đoạn kết có hậu, khi mà bạn có thể đạt được một thành tích nào đó, hoặc miễn nhiễm khỏi những rối loạn. Đôi lúc, cho dù tưởng chừng mình trên cơ so với các rối loạn tâm lý, một người vẫn có thể tìm thấy họ lạc lối trong tình trạng tâm lý mà họ vừa tìm ra. Họ chẳng thể chuyển đổi những nỗi đau thành bài học, hoặc ít nhất là không thể ngay lập tức. Họ có thể không đạt được những sự phát triển mới trong đời sống cá nhân hoặc công việc để đền bù cho giai đoạn vừa trải qua. Có thể, một ngày nào đó họ sẽ làm được, cùng với thời gian, ấy nhưng chiếc đồng hồ cuộc đời của mỗi chúng ta thì đều khác nhau. 

Quãng thời gian đó, mình vừa nghỉ việc vì không hài lòng với mức lương, vừa chịu áp lực chính bản thân đặt ra là phải tìm việc có lương cao hơn và phải làm được hết cả núi việc trong to-do list, vừa chịu “cú tát” vào mặt là mọi thứ mình hoạch định đều đổ vỡ, vừa hứng đợt trầm cảm bùng phát nặng. Trước đây, mình chỉ phải làm quen với những ý nghĩ thôi thúc tự tử nhưng lần này, mình thậm chí không thể nghĩ về bất cứ thứ gì do cơ thể luôn khó chịu, luôn thấy lạnh, tim đập nhanh thình lình không lý do, chán ăn, bụng luôn quặn lên, đầu dồn dập những ý nghĩ xâm hại, ngủ không ngon giấc hoặc mất ngủ, cơ thể luôn nặng như chì. Kèm theo đó là những phản ứng phụ của thuốc điều trị trầm cảm. Và đọc D.A.R.E là một quyết định hết sức đúng đắn. Cuốn sách đến với mình rất đúng lúc và nội dung, hay làm sao, đều là những gì mình muốn nghe.

Câu chuyện của mình bắt đầu từ năm thứ hai Đại học. Vì tự ti rằng bản thân “mũm mĩm” và từ hồi cấp 3 luôn bị người thân và bạn bè trêu đùa, mình quyết định giảm cân bằng cách tập gym và đếm calo. Với một đứa có tính hiếu thắng cao như mình, khi đi học, mình lúc nào cũng muốn được điểm cao tuyệt đối, và với cân nặng cũng như vậy. Mỗi lần mình giảm được cân, mình lại muốn giảm thêm nữa, thêm nữa, nhiều hơn nữa... Tệ hơn nữa là mình từng rất dễ bị ảnh hưởng bởi lời nói của người ngoài. Hồi đó mình nặng 45kg, và có rất nhiều người vẫn nhắn tin khuyên mình nên giảm cân thêm hoặc “cố gắng giữ eo vì thế này xinh lắm”.

Có những lúc mình đã tự hỏi bản thân rằng điều gì đã làm nên mình của hiện tại, một con người sống độc lập và có thể nói là vô cùng lạnh nhạt với gần như tất cả những thành viên khác trong gia đình, những người gần gũi và luôn lo lắng cho mình nhiều nhất? Mình cũng luôn trăn trở rằng điều này sẽ còn diễn ra trong bao lâu nữa và mình sẽ còn lại bao nhiêu thời gian nữa để bù đắp cho những sự lạnh nhạt này, nhất là với chính bố mẹ mình trước khi họ rời đi.

Đâu đó khoảng đầu năm nay, mình đã khá xấu hổ khi nhận ra rằng, lúc đó, với gần 4 năm dùi mài kinh sử môn Tâm lý, mình lại gần như không biết gì về sang chấn. Đương nhiên, mình có tiếp xúc với chủ đề này khi học tổng quan về các rối loạn tâm lý. Nhưng để có thể tự tin bàn luận hay giải thích cho những người xung quanh thì mình thật sự chưa dám. Sau đó, mình có tìm được quyển The Body keeps The Score được viết bởi Bác sĩ Bessel van der Kolk.